مقدمه

قرن بیستم را قرن انقلابهای بزرگ خوانده اند. قرنی که از نخستین سالها و دهه هایش تا پایان، شاهد خیزشها وقیامهای کوچک وبزرگ درجای جای کره خاکی بوده است. انقلاب اکتبر روسیه، انقلاب چین، قیامهای متعدد در آفریقا و…شواهد این مدعایند. فصل مشترک این خیزشها، الگوپذیری از مکتب مارکسیسم و قرارگرفتن در قالب مبارزه طبقه ای علیه طبقه دیگر بود. وقوع انقلاب اسلامی ایران در دهه های آخر قرن بیستم با ویژگیهایی منحصر به فرد،آشکارا مکتبی جدید برای انقلاب به بشر عرضه کرد و واژه انقلاب را از انحصار یک مبارزه صرفاً طبقاتی نجات داد.

انقلاب اسلامی در ایران هرگز فریاد یک طبقه علیه طبقه ای دیگر نبود. جنگ کارگران بر ضد کارفرمایان، نبرد دهقانان علیه مالکان، و کارزار بین روستاییان و شهریان نبود. انقلاب اسلامی ایران فریاد اعتراض ملتی بزرگ بود علیه ظلم، بی عدالتی، بی دینی، وابستگی، استبداد، استعمار و…فریادی بود که همزمان از حلقوم میلیون ها انسان بر خاسته  و خواب از سر ستمگران ربود؛ انسانهایی که چونان صفی مرصوص بی هیچ واهمه ای راه عبور گلوله های آتشین را سد کرده بودند؛ و در این صف، سیمای مصمم و زنانی دیده می شد که نماینده همه طبقات شهری و روستایی بودند. معلم و دانش آموز، استاد و دانشجو، مجتهد و طلبه، کشاورز و کاسب، کارگر و کارمند و در آخر حتی نظامیانی که قرار بود رودروی این مردم بایستند. همه یک رهبر داشتند، امام خمینی(ره)، همه یک هدف داشتند، سرنگونی شاه و برپایی جمهوری اسلامی. اگر به شهرهای دورافتاده مرزی می رفتی، همان شعارها را از زبان مردم می شنیدی که در تهران شنیده بودی، اگر به روستاها می رفتی، همان عکس هایی را از محبوب دلها می دیدی که در قم و تهران دیده بودی. به طوریکه در نهایت تمامی مردمان این آب و خاک با مشت هایی گره کرده و سرهای پر شور بالا زده، سینه آسمان را شکافتند و با بیزاری از شاه ظالم انقلاب را به پیروزی رساندند.

انقلاب اسلامی در اردبیل اثر کوچگی از رشادتها و فداکاریهای این مردمان است که با دست خالی با رژیم استبدادی و ایادی آن جنگیدند و این انقلاب را به پیروزی رساندند.

بیان مسئله:

  انقلاب اسلامی ایران به عنوان انقلابی خاص در میان انقلابهای جهان، دارای خاستگاه مذهبی و شیعی است، به صورتی که در آن مذهب به عنوان ایدئولوژی انقلاب، نقش اساسی در تحریک و بسیج مردم برای شرکت در مبارزات انقلابی و در نهایت پیروزی آن داشته است. مذهب تشیع به عنوان مذهب غالب کشور دارای مفاهیم غنی در رابطه با عدالت و مبارزه با ظلم و بی عدالتی است و همین مفاهیم به بزرگان این مذهب که مراجع تقلید و روحانیت می باشند این قدرت را بخشیده که در برابر بی عدالتی های موجود در جامعه ساکت ننشسته و دست به اقدامات عملی بزنند^۱.در این راستا اعتقاد و وابستگی شدید مردم به مذهب شیعه نیز باعث حمایت قاطع مردم از رهبران دینی خود شده است. این عامل موجب شده که انقلاب اسلامی ایران از قالب یک انقلاب طبقاتی و یا یک انقلاب دهقانی و شهری خارج شده و شکل همه جانبه و فراگیر به خود گرفته و همه اقشار جامعه را در برگیرد. این مسئله مختص به شهرهای بزرگ و مرکزی انقلاب نبود و بسیاری از شهرهایی که در آنها انگیزه های مذهبی بسیار بالا بود، در انقلاب اسلامی نیز حضور فعالی داشتند، چون انقلاب اسلامی را تجلی اعتقادات و آرمانهای خود می دانستند.

فهرست  صفحه

مقدمه……………………………………………………………………………………………… ۱

بیان مسئله………………………………………………………………………………………….. ۲

اهمیت و ضرورت تحقیق……………………………………………………………………………… ۳

هدف های تحقیق…………………………………………………………………………………….. ۴

سوال های تحقیق………………………………………………………………………………………۴

فرضیه های تحقیق……………………………………………………………………………………. ۴

تعریف مفاهیم…………………………………………………………………………………………  ۵

پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………….. ۶

روش انجام تحقیق و ابزار گردآوری داده ها……………………………………………………………….. .۶

سازماندهی تحقیق……………………………………………………………………………………… ۷

فصل اول-چارچوب نظری تحقیق

مقدمه………………………………………………………………………………………………… ۸

الف- نظریه پخش……………………………………………………………………………………….. ۸

ب-انواع پخش………………………………………………………………………………………….. ۸

۱-    پخش جابه جایی……………………………………………………………………………………. ۸

۲-    پخش سلسله مراتبی…………………………………………………………………………………. ۸

۳-    پخش سرایتی یا واگیر دار……………………………………………………………………………. ۸

ج -عوامل نظریه پخش……………………………………………………………………………………. ۹

۱-    حوزه یا محیط جغرافیایی…………………………………………………………………………….. ۹

۲-    زمان……………………………………………………………………………………………… ۹

۳-    موضوع پخش…………………………………………………………………………………… … ۹

۴-    مبدأ پخش………………………………………………………………………………………….. ۹

۵-    مقصد پخش………………………………………………………………………………………… ۹

۶-    مسیر حرکت……………………………………………………………………………………….. ۹

د-عوامل کاهش دهنده پخش……………………………………………………………………………….. ۱۰

۱-    مسافت…………………………………………………………………………………………….۱۰

۲-    زمان………………………………………………………………………………………………۱۰

۳-    موانع تراوش………………………………………………………………………………………..۱۰

جمع بندی………………………………………………………………………………………………. ۱۱

فصل دوم: روند شکل گیری و ویژگی ها و کانون های انقلاب اسلامی

مقدمه…………………………………………………………………………………………………   ۱۲

الف-روند شکل گیری انقلاب اسلامی………………………………………………………………………… ۱۳

۱-    تعریف انقلاب اسلامی……………………………………………………………………………….. ۱۳

۲-    نظام حکومتی پهلوی و تأثیر آن بر روند شکل گیری انقلاب اسلامی………………………………………….. ۱۴

۳-    حوادث و جریان های زمینه ساز انقلاب اسلامی………………………………………………………….. ۲۰

۳-۱- لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی……………………………………………………………………….. ۲۰

۳-۲- ماجرای رفراندوم و مقاومت در برابر آن……………………………………………………………….. ۲۲

۳-۳- تحولات انقلابی از سال ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۶ ……………………………………………………………… ۲۴

۳-۴- واقعه ۱۹ دی قم و پیامدهای آن…………………………………………………………………………. ۲۶

ب- ویژگیهای انقلاب اسلامی………………………………………………………………………………… ۲۷

۱-    دین(اسلام)،ایدئولوژی انقلاب……………………………………………………………………………  ۲۷

۲-    قدرت رهبری و نفوذ معنوی امام خمینی(ره)……………………………………………………………..   ۳۱

۳-    مردمی بودن انقلاب اسلامی…………………………………………………………………………….   ۳۳

۴-    پایگاهها و کانونهای اصلی نهضت……………………………………………………………………….   ۳۵

۴-۱- مساجد و حسینه ها…………………………………………………………………………………… .  ۳۵

۴-۲-حوزة علمیه قم………………………………………………………………………………………..   ۳۷

۴-۳- بازار و بازایان………………………………………………………………………………………   ۳۹

۴-۴-دانشگاه……………………………………………………………………………………………..   ۴۱

۵-    وحدت و هماهنگی همه مراکز الهام بخش انقلاب اسلامی……………………………………………………..   ۴۳

۶-    پیشتاز بودن روحانیت مبارز…………………………………………………………………………….  ۴۳

جمع بندی…………………………………………………………………………………………………..  ۴۵

فصل سوم: موقعیت سیاسی، اجتماعی و تاریخی اردبیل تا دهه ۱۳۴۰

مقدمه………………………………………………………………………………………………………  ۴۶

الف- ویژگیهای جغرافیایی اردبیل……………………………………………………………………………….  ۴۷

۱-    وجه تسمیه…………………………………………………………………………………………….. .۴۷

۲-    موقعیت جغرافیایی شهر…………………………………………………………………………………..  ۴۸

۳-    موقعیت اقتصادی شهر……………………………………………………………………………………  ۴۹

۴-    نژاد و زبان مردم اردبیل………………………………………………………………………………… . ۵۱

ب- موقعیت تاریخی شهر اردبیل…………………………………………………………………………………  ۵۳

۱-    سابقه تاریخی شهر اردبیل…………………………………………………………………………………. ۵۳

۲-    تاریخچه ای از دولت صفوی……………………………………………………………………………….. ۵۵

۳-    وضع اجتماعی-سیاسی اردبیل در زمان صفویه………………………………………………………………… ۵۷

۴-    خرابی اردبیل در عهد نادرشاه………………………………………………………………………………. ۵۸

۵-   موقعیت اجتماعی –سیاسی اردبیل در دورة قاجاریه……………………………………………………………… ۵۹

۵-۱- اردبیل در مشروطیت ایران……………………………………………………………………………….. ۶۱

۵-۲-اردبیل در دورة استبداد صغیر………………………………………………………………………………. ۶۳

۶-    موقعیت اجتماعی-سیاسی اردبیل در دورةپهلوی اول……………………………………………………………. ۶۶

ج-موقعیت مذهبی شهر اردبیل…………………………………………………………………………………… ۷۰

۱-    ادیان قبل از اسلام………………………………………………………………………………………… ۷۰

۲-    ادیان و مذاهب دوره ی اسلامی……………………………………………………………………………… ۷۱

۳-    اردبیل پایگاه تشیع و تصوف در دورةصفویه………………………………………………………………….. ۷۲

۴-    اقلیت های دینی در اردبیل………………………………………………………………………………… .۷۴

۵-   اماکن مذهبی اردبیل………………………………………………………………………………………. ۷۵

• مساجد تاریخی شهر اردبیل………………………………………………………………………… …..۷۵

۵-۱-        مسجد جامع اردبیل…………………………………………………………………………………… ۷۵

۵-۲-        مسجد تیر پوش……………………………………………………………………………………… ۷۵

۵-۳-        مسجد حاج فخر…………………………………………………………………………………….. ۷۵

۵-۴-        مسجد میرزا علی اکبر مجتهد…………………………………………………………………………. ۷۶

۵-۵-        مسجد میر صالح انواری……………………………………………………………………………… ۷۷

۵-۶-        مسجد اعظم………………………………………………………………………………………… ۷۷

• ·       امامزاده های اردبیل……………………………………………………………………………… ۷۸
• ·       مدارس علمیه اردبیل……………………………………………………………………………… ۷۸

۵-۷-        مدرسه صالحیه…………………………………………………………………………………….. ۷۸

۵-۸-        مدرسه ملا ابراهیم…………………………………………………………………………………. ۷۸

۵-۹-        مدرسه آقا میرزا علی اکبر…………………………………………………………………………… ۷۸

ح- بازار اردبیل……………………………………………………………………………………………… ۸۰

جمع بندی…………………………………………………………………………………………………….۸۱

فصل چهارم: انقلاب اسلامی و فعالیت انقلابیون در شهر اردبیل

مقدمه……………………………………………………………………………………………………….  ۸۳

الف- موقعیت شهر اردبیل دراوایل دهه چهل……………………………………………………………………….  ۸۴

۱-    وضعیت اقتصادی و اجتماعی اردبیل در اوایل دهه ۱۳۴۰ ه.ش…………………………………………………  ۸۴

۲-   وضعیت کانونهای مذهبی اردبیل……………………………………………………………………………  ۸۵

۲-۱- بازار در سالهای ۴۳ و ۱۳۴۲………………………………………………………………………… . ۸۶

۲-۲- روحانیت در سال ۴۳ و ۱۳۴۲……………………………………………………………………….    ۸۷

ب-شیوه های انتقال عقاید انقلابی به اردبیل……………………………………………………………………….  ۹۰

۱-   عقیده انقلابی……………………………………………………………………………………………. ۹۰

۲-   راههای انتقال عقاید انقلاب……………………………………………………………………………….. ۹۱

۲-۱- انتقال به شیوه جابه جایی(فیزیکی)………………………………………………………………………… ۹۱

۲-۲- انتقال به شیوه سرایتی………………………………………………………………………………….. ۹۴

۲-۳- انتقال به شیوه سلسله مراتبی……………………………………………………………………………. ..۹۵

۳-    تشکیل اولین حلقه ها و جلسات انقلابی………………………………………………………………………. ۹۶

۴-   فعالان انقلابی و نقش آنها در اردبیل………………………………………………………………………..  ۹۷

۱-    آیت الله حاج سید یونس یونسی اردبیلی………………………………………………………………………  ۹۷

۲-    آیت الله حاج سید عبدالغنی اردبیلی…………………………………………………………………………  ۹۸

۳-    آیت الله میرزا محمد مسائلی………………………………………………………………………………  ۹۹

۴-    آیت الله حاج میرزا بیوک خلیل زاده(مروج)………………………………………………………………… ۹۹

۵-    آیت الله حاج سید عبدالکریم موسوی اردبیلی……………………………………………………………….. ۱۰۰

۵-   کانونها و مکانهای نشر عقاید انقلابی در اردبیل……………………………………………………………..۱۰۱

۵-۱-نقش مساجد در حوادث انقلابی اردبیل……………………………………………………………………. ۱۰۲

۵-۲-نقش حوزة علمیه. در حوادث انقلابی اردبیل………………………………………………………………. ۱۰۲

۵-۳- نقش دانشسرا و مدارس.. در حوادث انقلابی اردبیل………………………………………………………… ۱۰۳

۵-۴- نقش بازار در حوادث انقلابی اردبیل……………………………………………………………………. ۱۰۴

ج-تحولات انقلابی از سال ۱۳۵۴ تا اواخر ۱۳۵۶ ه.ش……………………………………۱۰۵

۱-    تکوین افکار انقلابی در جلسات مذهبی………………………………………………………………. ۱۰۵

۲-    سخنرانی های انقلابی در مساجد اصلی شهر…………………………………………………………..۱۰۸

الف-سخنرانی علمای انقلابی بزرگ در سال ۵۶…………………………………………………… ۱۰۸

ب- واقعه ۱۹ دی قم و ۲۹ بهمن تبریز………………………………………………………………… ۱۰۸

د-تحولات انقلابی از اوایل سال ۱۳۵۷ تا پیروزی انقلاب اسلامی……………………. ۱۰۹

۱-   فعالیتهای انقلابیون در بهار و تابستان ۵۷……………………………………………. ۱۰۹

۱-۱-        نخستین راهپیمایی ده هزار نفری اردبیل……………………………………………… ۱۱۱

۱-۲-        نیمه شعبان سال ۵۷ و سخنرانی شدیداللحن آیت الله مروج…………………………… ۱۱۲

۱-۳-        رمضان سال ۵۷ و تشدید اعتراضات و اوج گیری تظاهرات مردمی………………… ۱۱۳

۱-۴-        نخستین شهید تظاهرات در شهر اردبیل…………………………………………………۱۱۴

۱-۵-        اعتراض گسترده مردم………………………………………………………………….. ۱۱۵

۲-         فعالیت انقلابیون در پاییز ۵۷……………………………………………………………… ۱۱۵

۳-         فعالیتهای انقلابیون از محرم تا بهمن ۵۷……………………………………………….. ۱۱۷

۳-۱-        دیماه سال ۵۷ خونین ترین ماه انقلاب در اردبیل…………………………………………  ۱۱۹

۳-۲-سه شنبه ۱۹/۱۰/۵۷ آتش سوزی در بازار اردبیل……………………………………………   ۱۲۱

۳-۲-        شنبه ۲۳ دیماه ۵۷ مجلس بزرگداشت شهدای نیارق………………………………………..  ۱۲۱

۳-۳-        بهمن ماه ۵۷ ماه پیروزی انقلاب…………………………………………………………… ۱۲۲

۳-۴-        حماسه ۲۳ بهمن اردبیل………………………………………………………………… … ۱۲۳

ر- موانع و مقاومتها در برابر جریان انقلاب اسلامی در شهر اردبیل………………………..  ۱۲۵

۱-    موانع فکری………………………………………………………………………………….. . ۱۲۵

۲-    موانع سازماندهی شده توسط رژیم پهلوی………………………………………………………………….  ۱۲۶

۲-۱- نیروهای امنیتی………………………………………………………………………………………  ۱۲۶

۲-۱- حزب رستاخیز……………………………………………………………………………………… . ۱۲۷

جمع بندی……………………………………………………………………………………………….. ۱۲۷

نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………. ۱۲۹

منابع………………………………………………………………………………………………………… ۱۳۵

ضمایم ……………………………………………………………………………………………………. ۱۳۹

دانلود فایل